خوش آمدید

ازدواج یک مسئله غیر مالی است، ولی آثار و حقوق مالی زیادی را به دنبال دارد. مهریه یکی از حقوق مالی بوده که با ازدواج برای زن ایجاد می شود و مرد موظف به پرداخت آن است. مهریه انواع گوناگونی دارد که بایستی پیش از ازدواج در مورد آن اطلاع داشته باشیم. از انواع مهریه می توان به مهر المسمی، مهر المثل، مهر المتعه و… اشاره نمود. مهریه و انواع آن و شیوه وصول مهریه موضوعاتی هستند که امروزه در دعاوی خانوادگی بسیار مشاهده می‌شود. بنابراین پرداختن به آن و بررسی شرایط و نکات حقوقی مربوط به آن اهمیت زیادی دارد.
تعریف مهریه
مهریه یعنی مالی که به سبب عقد دائم یا موقت، به زن تعلق گرفته و وی می تواند در آن تصرف کرده و یا هرگاه که بخواهد، آن را مطالبه نماید. به موجب ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی: «به مجرد عقد، زن مالک مهر می گردد و می تواند هر گونه تصرفی که بخواهد در آن داشته باشد. مهریه یا صداق نمایانگر احترام و محبتی است که مرد نثار زن می کند.»
روانشناسان نیز اعتقاد دارند که هدیه از جانب مرد به زن در ایجاد انرژی عاطفی و تقویت عشق تاثیر بسیاری دارد. در واقع مهریه، نوعی حق شخصی بوده که زوجه مالک آن می‌گردد و در صدر بدهی‌ های مرد قرار میگیرد و بعد از مرگ نیز به وراث زن می رسد. در دین اسلام و در قدم بعدی فقه و حقوق هم پرداخت مهریه، از وظایف شوهر به شمار رفته و در این زمینه برای زن احترام خاصی قائل شده اند. در کشور ما یکی از مهمترین مسائلی که هنگام طلاق مطرح می شود بحث مهریه می باشد. برخی اوقات اخذ مهریه با مشکلاتی روبرو میشود که با داشتن وکیل طلاق به راحتی می توان این مشکلات را حل کرد.
انواع مهریه
توجه داشته باشید که برخلاف اجبار به تعیین مهریه در عقد موقت، تعیین آن در عقد دائم شرط لازم برای صحت عقد نمی باشد. در ازدواج دائم، چنانچه در هنگام عقد، مهریه ای تعیین نگردیده باشد نیز، همچنان عقد صحیح است و زوجین می توانند پس از ازدواج، در رابطه با مهریه، توافق نمایند. از همین رو بسته به اینکه مهریه در حین عقد، تعیین شده یا نشده باشد، انواع مهر دسته بندی می شود. البته مهریه با توجه به تعهد به شیوه پرداخت نیز، قابل تقسیم بندی است.
انواع مهریه بر اساس زمان تعیین آن
مهر المثل: اساسا هنگامی مطرح می گردد که مهریه به طور کلی مشخص نشده و این عدم تعیین مهریه می تواند به هر دلیلی باشد از جمله این که توافقی میان طرفین انجام نشده یا آن چه که به عنوان مهریه تعیین شده قانونی نبوده و یا مشروع نباشد. همچنین به دلیل آن که در ازدواج دائم، تعیین مهریه مشخص الزامی نیست و بدون تعیین مهریه هم می توان نکاح دائم را جاری کرد، ولی پس از وقوع نزدیکی می بینیم که زن مستحق دریافت مهریه بوده و مقدار این نوع مهریه ای که از پیش تعیین نشده باشد همان مهر المثل است. ماده 1087 قانون مدنی، شرط تعلق مهر المثل را هنگامی میداند که مهریه در حین نکاح دائم، ذکر نگردیده باشد.
مهرالمسمی: مالی است که در حین عقد دائم با توافق زوجین به عنوان مهریه زوجه، تعیین می گردد.
مهر المتعه: بر اساس ماده 1093 قانون مدنی، هنگامی که مهریه در عقد ذکر نگردیده باشد و مرد، پیش از برقراری رابطه زناشویی با همسرش و تعیین مهر، همسر خود را طلاق دهد، زن مستحق مهر المتعه خواهد بود و چنانچه پس از ‌آن، طلاق دهد، مستحق مهر المثل می باشد.” به موجب ماده 1084 قانون مدنی، بر خلاف تعیین مهر المثل، در تعیین مهر المتعه، وضعیت اقتصادی مرد در نظر گرفته می شود و به وضعیت و شخصیت زن توجه نخواهد شد.
مهر السنه: در قانون مدنی برای مهر السنه تعریف مشخصی وجود ندارد و برای فهم آن، می بایست به تعاریف فقهی رجوع کرد. مهر السنه، مهریه حضرت فاطمه (س)، دختر پیامبر بوده و مقدار آن پانصد درهم است. چنانچه نوع مهر در سند نکاحیه، مهر السنه درج گردد، به نرخ روز محاسبه می شود.
انواع مهریه بر اساس تعهد به شیوه پرداخت آن
مهریه عند المطالبه: این نوع مهریه حال بوده و به محض مطالبه توسط زوجه، بایستی به وی پرداخت گردد. در صورتی که شوهر، توانایی مالی برای پرداخت آن به طور یکجا را نداشته باشد، می تواند با اثبات اعسار خود به دادگاه، اقدام به تقسیط مهریه و پرداخت آن طی اقساط کند. به موجب ماده ۱۰۸۵، زوجه می‌تواند تا هنگامی که مهریه به او تعلق تگرفته است، هیچ یک از وظایف خود در برابر همسرش را انجام ندهد. چنانچه نکاح منجر به طلاق در زمانی که زوجه باکره است، شود، مقدار مهریه‌ عندالمطالبه نصف می‌شود و در صورتی که شوهر بیشتر از نصف مهریه را پیش از این پرداخت کرده باشد، حق دارد مازاد از نصف را عیناً یا مثلاً یا قیمتاً استرداد کند.
مهریه عند الاستطاعه: برای دریافت این مهریه، زن می بایست استطاعت مالی مرد برای پرداخت مهریه را در دادگاه ثابت نماید. اگر مرد، توانایی مالی نداشته باشد، ملزم به پرداخت مهریه نخواهد بود.
موجل: بر طبق ماده 1085 قانون مدنی، مهریه‌ای که در آن زمان خاصی برای پرداخت مهریه مشخص می‌گردد و قبل از آن زوجه حق تقاضای مهریه را نخواهد داشت. در مهریه‌ موجل حق حبس وجود ندارد، چراکه زن در هنگام عقد، مهریه اش را مدت دار کرده و اینگونه حق حبس خود را ساقط نموده و نمیتواند تا زمان به پایان رسیدن مدت تعیین شده مهر خود را مطالبه نماید.
شرایط پرداخت مهریه
به موجب ماده 2 قانون نحوه محکومیت های مالی: «هر فردی، محکوم به پرداخت مالی به دیگری گردد، چه به صورت استرداد عین یا قیمت یا مثل آن و یا ضرر و زیان ناشی از جرم یا دیه و آن را‌ تادیه نکند، دادگاه وی را الزام به تادیه کرده و در صورتی که مالی از وی در دسترس باشد، آن را ضبط و به میزان محکومیت از مال ضبط شده، استیفا می‌ کند، و‌ در غیر این صورت، بنا به تقاضای محکوم له، ممتنع را چنانچه معسر نباشد، تا زمان تادیه حبس خواهد کرد».
بر طبق ماده 22 قانون حمایت از خانواده: «هر گاه مهریه، در هنگام وقوع عقد تا 110 سکه تمام بهار آزادی یا معادل آن باشد، وصول آن مشمول مقررات ماده 2 قانون اجرای محکومیت های مالی می باشد. در صورتی که مهریه، بیش از این مقدار باشد، در رابطه با مازاد، تنها ملائت مرد، ملاک پرداخت می باشد».
در این حالت، در صورت عدم توانایی مرد، فقط به مقدار 110سکه از مهریه زن، ضمانت اجرای جلب را خواهد داشت. تا صد و ده سکه، عندالمطالبه لحاظ می گردد و اثبات توانایی مالی زوج، برای پرداخت مازاد بر صد و ده سکه بر عهده زن است. همچنین، مردان می توانند با اثبات اعسار خود به دادگاه، اقدام به، قسط بندی مهریه کنند. چنانچه اقساط تعیین شده توسط دادگاه، برای پرداخت مهریه، سنگین باشد، مرد می تواند با تقاضای تعدیل اقساط مهریه از دادگاه، اقدام به متعادل کردن اقساط تعیین شده از جانب دادگاه کند.
طبق اعلام معاون قضایی قوه قضاییه در سیاست های جدید قوه قضاییه و در رسیدگی به دعاوی مهریه، رویه بدین صورت است که قاضی، واقع بینانه به شرایط طرفین و وضعیت مالی مرد، رسیدگی نموده و در صورتی که احراز کند که مرد، توانایی پرداخت مهریه به صورت یکجا را ندارد، مطابق دیدگاهی واقع بینانه رای بر تقسیط دهد.
بر طبق اعلام کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس، موادی از قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی در رابطه با مهریه، به شرح زیر اصلاح و در کمیسیون مزبور، تصویب شد: در صورت ارائه دادخواست اعسار از سوی مرد، تا زمانی که توانایی مالی وی ثابت نگردیده، امکان حبس او وجود ندارد و زن می ‌تواند با ارائه سند مهریه به عنوان یک سند اجرایی به ادارات ثبت از قسمت اجرائیات ثبت، مهریه اش را به اجرا گذاشته و بدین صورت احتیاجی به ارائه دادخواست و اجرای مهریه از راه دادگاه نیست.
در مورد حق الثبت مهریه، حداقل مهریه، مهرالسنه و حداکثر آن، 100 سکه تصویب شد؛ در این حالت، حق ‌التحریر این مقدار مهریه، معادل ۰.۲ درصد می باشد؛ ولی اگر در زمان نکاح، مهریه بالاتری مورد توافق قرار گرفت، مبلغ حق الثبت به تناسب افزایش می یابد.
نکاتی در مورد مهریه:
مهریه بایستی مالیت داشته باشد؛ به این معنا که ارزش مالی داشته باشد، مثل پول، سکه، طلا، ملک و ماشین. حتی می‌توان انجام عمل یا فعالیتی را هم به عنوان مهریه قرار داد نظیر آموزش دادن حرفه یا فعالیتی.
مهریه پس ازفوت شوهر نیز به زوجه تعلق می گیرد و می بایست از ترکه او پرداخت گردد.
مهریه به ارث می رسد و وراث می توانند به نسبت سهم الارث خود آن را مطالبه نمایند.
خیانت و رابطه نامشروع زن تاثیری در استحقاق او برای دریافت مهریه نخواهد داشت و حتی در صورتی که رابطه نامشروع و خیانت وی ثابت گردد، نیز مستحق دریافت مهریه است.
مهریه از دیون ممتازه می باشد؛ یعنی پیش از هر بدهی دیگری قابل دریافت خواهد بود و بر هر طلب دیگری برتری دارد، بنابراین نخست بایستی مهریه و بعد بدهی های دیگر پرداخت گردند.
ملاک مقدار مهریه، زمان وقوع عقد نکاح می باشد نه پس از آن. پس اگر در زمان عقد مقدار مهریه سیصد سکه باشد و پس از ازدواج مهریه را تا سیصد و پنجاه سکه افزایش دهند، تنها مهریه در زمان عقد مورد حمایت قانون خانواده قرار خواهد گرفت و اضافه بر آن تنها  می بایست به عنوان صلح یا هبه مطالبه شود.
اگر مالی که به عنوان مهریه مشخص می شود متعلق به زوج باشد، اجازه مالک لازم خواهد بود.
مهریه بایستی قابلیت تسلیم شدن را داشته باشد. در صورتی که زوج، خود توانایی به تسلیم را نداشته باشد، اما زن قادر به تصاحب آن باشد، مهر صحیح است.
مهریه می بایست ارزش داد و ستد اقتصادی داشته و شرعی و قانونی باشد.