خوش آمدید

مفهوم ازدواج
ازدواج یعنی انعقاد عقد نکاح، ایجاد رابطه زناشویی و تشکیل زندگی مشترک زن و مرد که مطابق حکم فقهی، عرفی و قانونی به ثبت می رسد که در کشور ما می تواند با عنوان ازدواج دائم یا موقت تحقق یابد. اما متاسفانه امروزه با جهانی شدن و تبادل فرهنگ ها، شاهد ظهور مفهومی جدید به نام ازدواج سفید هستیم.
ازدواج سفید، گونه ای ازدواج است که در آن طرفین، بدون قبول تعهدات شرعی و قانونی و ثبت رسمی ازدواج خود، به تشکیل زندگی اقدام می کنند. به بیان دیگر، زوجین، بدون جاری شدن صیغه یا خطبه عقد نکاح و ثبت ازدواج خود به صورت رسمی، زندگی زناشویی خود را آغاز می کنند.
در ازدواج سفید به دلیل وجود نداشتن تعهدات قانونی و عدم ثبت ازدواج در دفترخانه، طرفین قادر نیستند که هیچ گونه ادعای قانونی در مورد اموال و ترکه شریک زندگی خود، بعد از فوت و در زمان تقسیم ارثیه آن، داشته باشند. همچنین طرفین ازدواج سفید، به دلیل ثبت نکردن ازداج خود به طور رسمی و قانونی از هیچ کدام از حقوقی که در قوانین کشور ما برای رن و شوهر بعد از ازدواج رسمی در نظر گرفته شده است، بهره نمی برند.
شرایط ازدواج سفید
به دلیل آنکه در ازدواج سفید، طرفین هیچ گونه تعهدی به یکدیگر ندارند، شرایط آن می تواند برای بعضی از افراد جذابیت داشته باشد. طبق تحقیقات صورت گرفته، دلایلی نظیر مشکلات مالی و اقتصادی، نیاز به شناخت بیشتر یکدیگر، قبل از ازدواج و محک زدن رابطه، عدم الزام به تعهدات ازدواج یا در مواردی، عدم اعتقاد به ازدواج دائم از جانب طرفین را می توان به عنوان شرایطی که طرفین به ازدواج سفید روی می آورند، ذکر کرد.
منتقدان ازدواج سفید با اشاره به این که در این نوع ازدواج، زوجین هیچ تعهدی نسبت به یکدیگر نداشته و می توانند هرگاه که بخواهند از رابطه خارج شوند یا حتی برای ارتباط با فرد دیگر در حین رابطه با محدودیتی روبرو نیستند، بیان می دارند که ازدواج سفید موجب سست شدن نظام ارزشی جامعه می شود و به شکلی مروج بی بند و باری اخلاقی در جامعه می باشد.
ولی در برابر این گروه، مدافعین ازدواج سفید، با اشاره به بعضی از شرایط این ازدواج، نظیر عدم تعهد مالی، یا حتی عدم تعهد به رابطه دائمی میان طرفین و پذیرش این شرایط توسط طرفین، اعتقاد دارند که این نوع ازدواج، قابل پذیرش است و بایستی به اراده و انتخاب این افراد احترام گذاشت.
شرایط ازدواج سفید به گونه ای است که طرفین، بدون هیچ گونه عقدی چه موقت و چه دائمی، زندگی در یک خانه را شروع می کنند. در شرایط امکان دارد، با گزارش اشخاص دیگر مثل همسایگان به جرم رابطه نامشروع متهم شوند.
حکم شرعی ازدواج سفید
در دین اسلام، عقد نکاح به دو صورت ازدواج دائم و موقت قابل قبول است و بر اساس حکم فقهی بعضی از فقها، حکم فقهی نکاح، این است که هم در نکاح دائم، هم در نکاح موقت می بایست صیغه عقد به صورت شفاهی خوانده شود و ایجاب و قبول به صورت صریح توسط زوجین ادا گردد. بعضی از فقها، معتقدند که وقوع رابطه زناشویی، بدون خواندن عقد نکاح، به هیچ وجه قابل قبول نیست و در صورت وقوع، حکم زنا داشته و احکام و مجازات زنا بایستی در رابطه با عاملین آن جاری گردد.
در برابر این گروه، عده دیگری از فقها در مورد حکم فقهی نکاح معاطاتی اعتقاد دارند که نکاح معاطاتی، قابل پذیرش بوده و آثار نکاح بر آن جاری است. نکاح معاطاتی یعنی اینکه زوجین به جای خواندن صیغه نکاح و ادای شفاهی ایجاب و قبول، در عمل و با انجام رابطه زناشویی، ایجاب و قبول خود را نشان دهند.
این فقها در استدلال حکم فقهی خود بیان می دارند که عقود می توانند با انجام هر عملی، مبنی بر ایجاب و قبول طرفین، منعقد گردند و در معاطات نیز اشخاص با عمل، این ایجاب و قبول را نشان می دهند و از آنجایی که عقد نکاح بر مبنای اراده و موافقت طرفین است، احتیاجی به رعایت تشریفات نبوده و ضمن داشتن اراده برای برقراری رابطه حلال، عقد نکاح جاری می گردد.
ازدواج سفید در حقوق ایران
به سبب مغایر بودن این گونه از ازدواج با موازین دین اسلام و نیز عدم پذیرش آن توسط جامعه، قانون گذار ایران تاکنون ازدواج سفید را به رسمیت نشناخته و قانونی در مورد شرایط آن وضع ننموده است.
ولی در مورد اینکه این ازدواج صحیح است یا خیر، می توان گفت که ازدواج در معنای عام و پذیرفته شده آن مبنی بر قبول طرفین عقد و قبول شرایط حاکم بر آن است. در حقوق کشور ما، وقوع ازدواج بایستی همراه با رعایت تشریفات قانونی و انجام الزاماتی، نظیر خواندن صیغه نکاح و ثبت رسمی آن باشد.
ولی در ازدواج سفید، طرفین توافق می کنند که هیچ تعهدی به هم نداشته و ملزم به رعایت مواردی که در قانون و عرف برای ازدواج پذیرفته شده است، نیستند. ازدواج سفید را می توان به معامله معاطاتی تشبیه کرد که در آن، طرفین معامله بدون انجام تشریفات عقد مورد نظر و صیغه شفاهی، فقط با انجام عمل مورد نظر، به معامله با هم اقدام می کنند.
آیا ازدواج سفید جرم است؟
بر اساس قانون مجازات اسلامی، جرم، فعل یا ترک فعلی بوده که توسط قانون گذار، برای آن، مجازات تعیین گردیده است. با توجه به این تعریف از جرم، که در ماده 2 قانون مجازات اسلامی ذکر شده است و این مسئله که قانون گذار ایران تاکنون اقدام به تصویب قانون صریحی در رابطه با ازدواج سفید نکرده و مجازاتی برای آن در نظر نگرفته است، نمی توان گفت ازداج سفید در ایران جرم به شمار می رود.
ولی همانگونه که ذکر شد، مفهوم ازدواج سفید از نظر عموم جامعه و قانون قابل قبول نیست و زندگی زناشویی زیر یک سقف، بی آنکه میان زوجین، عقد نکاحی وجود داشته باشد، علاوه بر وجهه بد اجتماعی، از لحاظ قانونی هم می تواند تحت عناوین مجرمانه قرار گیرد.
بنابراین، ازدواج سفید می تواند تحت عناوین مجرمانه ای نظیر رابطه نامشروع یا در قالب جرم زنا، مورد پیگرد قانونی قرار گیرد و در صورت اثبات این جرائم در دادگاه، طرفین این ازدواج به مجازات مندرج در قانون مجازات اسلامی در رابطه با این جرائم محکوم خواهند شد.